******'ün Tabutunun Açıldığı Gün [ 9 Kasım 1953 ]

9 Kasım 1953'de ******'ün Tabutunun Açıldığı Gün

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Kefen sıyrıldı ve...
Özel solüsyonla ıslatılmış pamuk kitlesi kaldırılınca Ata'nın yüzü
ortaya çıktı. Derisi kahverengi bir hal almış, ama hatları
bozulmamıştı.Sanki uyuyordu...

8 Kasım 1953 Pazar gecesi saat 23.00'da Prof. Dr. Kamile Şevki Mutlu'nun ev telefonu çaldı. Prof. Mutlu, Ankara Tıp Fakültesi
Histoloji ve Ambriyoloji Kürsüsü Başkanı'ydı.Patalogdu. Arayan ise Ankara Valisi Kemal Aygün'dü...

Aygün, "Hocam" dedi, "10 Kasım günü Atamızın naaşını Anıtkabir'e
taşıyacağız. Bunun için bir komite kurduk. Naaşı geleneklere uygun
olarak toprağa defnedeceğiz. Ancak bozulmadan korunduğunu belgelemek
için muayene etmenizi rica ediyoruz."Prof. Mutlu önce reddetti. Mutlu, o
sırada 40 derece ateşle yatıyordu. Hastalığını gerekçe göstererek bu
görevi bir başka meslektaşının yapmasını rica etti.Ancak Vali Aygün
ısrarcıydı: "Ben sizi sarar sarmalar götürürüm, bu tarihi bir görev"
dedi. Mutlu kabul etti ve 9 Kasım sabahı Etnografya Müzesi'ne gitti.
Başbakan Adnan Menderes oradaydı. Meclis Başkanı Refik Koraltan ve eski
başkan Abdülhalik Renda da...Mutlu, görevden affını istemekle ne büyük
hata ettiğini o zaman anladı. Gerçekten tarihi bir tanıklıktı bu...

Ata'nın gül ağacından tabutu, 4 Kasım günü, geçici kabrinden çıkarılıp müzenin holündeki mermer katafalka konulmuştu. Bir
hafta boyunca sırayla öğrenciler, subaylar ve generaller katafalk
Başında nöbet tutmuştu. Nihayet tabutun açılma günü gelip de komite
üyeleri tamam olunca Prof. Kamile Mutlu "Başlayın" talimatını verdi.
Bunun üzerine tabutun vidaları söküldü. Tahta tabutun içinde madeni bir
sanduka bulunuyordu. Bu sandukada gaz birikmiş olma ihtimali düşünülerek
önce bir burgu ile delik açıldı. Gaz ya da koku çıkmadı...

Sanduka talaş doluydu. Sandukanın içi, muhafaza solüsyonu ile ıslatılmış
tahta talaşı doluydu. Bu talaş, naaşın ayak yönüne doğru toplandı.
Talaşın arasında, ağzı kapalı ve içi sıvı dolu bir şişe bulundu.
Bu,cesedi muhafaza için kullanılan solüsyondan bir numuneydi. Üzerinde
terkibi yazılıydı.Ata'nın naaşı beyaz kefene sarılmış, sonra kahverengi
bir muşambayla kaplanmıştı.Sargıları açmaya başladılar. Herkes nefesini
tutmuştu. Çünkü, "Naaş çürüyüp bozulmuş, çıkan gazlar tabutu patlatmış,
nöbetçi er, kokudan bayılmış" diye bir sürü söylenti geziniyordu. Ve 15
yıl sonra ilk kez Ata'nın yüzünü göreceklerdi.Kefenin sargıları
aralanınca Prof. Kamile Şevki Mutlu, orada bulunanların yardımıyla
katafalka çıktı ve ******'ün yüzüne baktı. Ata'nın derisi kahverengi
bir hal almış, ama yüz hatları bozulmamıştı.

Menderes sapsarı olmuştu Prof. Mutlu, gördüğü tabloyu daha sonra şöyle
anlatacaktı:"Yüzünü örten ıslak pamuk kitlesi kaldırılınca Ata'nın
heykel gibi duran yüzü ile karşılaştım. Uzun sarı saçlarından ince bir
tutam, sol göz kapağının üzerine düşmüştü. ******, Dolmabahçe
Sarayı'ndaki yatağında uyuyor gibiydi." Prof. Mutlu, kenarda bekleyen
komite üyelerini tabutun başına çağırdı. Onlar da tek tek tabutun içine
baktılar.En başta Başbakan Adnan Menderes vardı. Koyu renk takım
elbisesi içindeki Menderes de yanındakilerin yardımıyla katafalka
çıktı,ürkek bir şekilde aşağı, tabuta doğru baktı.

O an ne olduğunu Prof. Kamile Mutlu'dan aktaralım: "Menderes çok
heyecanlandı.Rengi sapsarı oldu. Bir de baktım ki, müzenin kapısına
doğru gidiyor. ******'ün yüzüne bakmadı. Tahmin ediyorum, kendinde o
kuvveti bulamadı. En sona Abdülhalik Renda kalmıştı. O da Ata'yla karşı
karşıya gelir gelmez tabutun yanına yığılıverdi. Salondaki herkes
******'ü tek tek gördükten sonra naaş, tekrar solüsyonla ıslatıldı.
Ata'nın başı pamuklarla örtüldü ve vücudu beyaz kefenle sarıldı. Bu
sırada bir komiser,orada görevli adli tıp doçenti Dr. Cahit Özen'in
yanına yaklaşıp avucunda taşıdığı bir kâğıdı gösterdi ve şöyle dedi:"Bu
kâğıdı,******'ün hemşiresi Makbule Hanım gönderdi.Kefenin içine
******'ün göğsü üstünekonmasını istiyor."Doç. Özen, kâğıda bir göz
attı. Eski Türkçe bir şeyler yazılıydı.

"Böyle bir kâğıdı ****** kabul etmez. Bize kızar, darılır" dedi.Komiser
kâğıdı katlayıp cebine koydu ve uzaklaştı. Bütün işlemler bittikten
sonra salonda bulunanlar naaşın iki yanından geçip hep bir ağızdan
besmele çektiler ve cesedi yeni tabuta yerleştirdiler. Bu tabut da 15
yıl içinde yattığı büyük gül ağacı tabutun içine konuldu. Üzeri bayrakla
örtüldükten sonra kapağı kapatıldı. Ve 10 Kasım sabahı, Ata'nın naaşı
15 yıl önce onu Dolmabahçe'den Ankara'ya taşıyan top arabasına
yerleştirilip son durağı olacak Anıtkabir'e taşındı. Artık ebediyen
orada kalacaktı...

******'ün tabutu, Menderes'in huzurunda açılmıştı Ata'nın 15 yıl
Etnografya Müzesi'nde bekletilen naaşı,12 askerin omuzları üzerinde
oradan alınmış ve 136 asteğmenin çektiği bir top arabası ve matem marşı
eşliğinde Anıtkabir'e taşınmıştı.Radyodan
naklen yayımlanan o görkemli tören, en az 15 yıl önceki kadar
hüzünlüdür. Ancak o törenden hemen önce yaşananlar, tarihçilerin pek
ilgisini çekmemiştir. Bilindiği gibi, Anıtkabir yapılana dek, ******'ün
naaşının korunabilmesi için "tahnit" denilen bir işlem
yapılmıştı. Gülhane Patolojik Anatomi profesörü Dr. Lütfi Aksu
tarafından gerçekleştirilen bu işlem sırasında naaşa, şırıngayla özel
bir
formül enjekte edilmiş ve üzerine formüllerin yapıştırıldığı iki küçük
ilaç şişesi, Ata'nın koltuk altlarına yerleştirilmişti. Bu işlem
sayesinde Ata'nın naaşı da -diyelim bugün Lenin'in mozolesinde olduğu
gibi - öldüğü günkü haliyle korunabilirdi. Ancak İslam dini, ölünün
defnini şart koştuğundan,geçici tahnitin bozulması şarttı. Nakilden
önce, bu işlem için bir komite kuruldu. O komite,törenden bir gün önce,
Başbakan Adnan Menderes'in huzurunda ******'ün tabutunun açılmasını
kararlaştırdı.

Tabut açılınca tahnit bozulacak ve ceset çürümeye başlayacaktı.Bir başka
deyişle ******'ün (mumyalanmış gibi) korunmuş naaşını son görenler, o
törene katılanlar olacaktı. ******'le ilgili belgesel çalışmaları
sırasında o törene katılanların bir kısmıyla konuşmuştuk.Bu yazıda yer
alan bilgilerin bir kısmı o tanıklıklara, önemli bir bölümü ise değerli
****** araştırmacısı Prof. Dr. Utkan Kocatürk'ün, Prof.Dr. Kamile Şevki
Mutlu ile yaptığı sohbetten aktardıklarına dayanıyor. Ata'nın yarım
asır önceki son yolculuğu, sanırım bu ayrıntılarla daha da ilginç bir
boyut kazanıyor.

******'ü son görenler anlatıyor :

'Yüzünde iki günlük sakal vardı' Osman Ersoy ve Halide İntepe, 10 Kasım
1953'te Etnografya Müzesi'nde asistan olarak çalışıyorlardı. O yüzden 50
yıl önceki o töreni ve tabutun içindeki ******'ü son kez görme fırsatı
buldular.

İzlenimlerini şöyle anlattılar :

OSMAN ERSOY: "Sağlığında görmemiştim ******'ü... Korkunç heyecanlıydım.
Biz çalışanlar, asistanlar, memurlar sıra ile katafalka çıktık. Oldukça
sararmış ve küçülmüş bir çehre... 1 - 2 günlük sakalı vardı. Kaşları
fevkalade iyi şekilde fark ediliyordu."

' Gözleri aralıktı '

HALİDE İNTEPE: "Tabut kapanmadan en son gittim baktım. Başı yana doğru
eğikti. Yüzü hiç bozulmamıştı. Azıcık sakalları çıkmıştı.
Hani insan hasret giderek ölürse, gözleri aralık kalırmış ya, öyle aralıktı gözleri... Ama bir ölü yüzü yoktu. Uyuyor gibiydi."

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Nefeslerin tutulduğu an...

Tarih: 10 Kasım 1953. Mermer lahit sökülmüş, betonlar kırılmış, tabutu
kaldıracak zincirli makaralar lahit salonunun tavanına yerleştirilmişti.
Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Meclis Başkanı Refik Koraltan, Başbakan
Adnan Menderes ve devletin en üst düzeyi, tabutun çevresindeler...

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Kız kardeşinin gözyaşları

******'ün kızkardeşi Makbule Atadan, başını tabuta dayıyor ve
dakikalarca öyle kalıyordu. Belki çok uzaklarda, Selanik'te kalan
günleri yâd ediyor; belki de ağabeyinin ruhuna dualar gönderiyordu.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Tabut ortaya çıkıyor
Lahtin üzeri tamamen açılmış, ******'ün cenazesini 15 yıldan beri muhafaza eden kurşun tabut ortaya çıkmıştı

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Dinler, Anıtkabir yolunda...

Türkiye'deki bütün dini cemaatlerin temsilcileri cenaze arabasını takip
ediyorlar. Ermeni, Yahudi, Katolik ve Rum temsilcilerle beraber zamanın
Diyanet İşleri Başkanı kortejle yürüyor.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

******'ün tabutu birazdan salona çıkartılmış olacak.
Cumhurbaşkanı Celâl Bayar, Meclis Başkanı Refik Koraltan, Başbakan Adnan
Menderes ve devletin en üst düzeyi tabutun çevresindeler...

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Tabut salonun zeminine yerleştiriliyor.
Adnan Menderes birazdan 'Hanımefendi, buyurunuz' diyecek ve ******'ün kızkardeşi Makbule Atadan'ı tabutun yanına götürecek...

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Mermer lâhid sökülüyor.
Sonra betonlar kırılıyor ve tabutu kaldıracak olan makaralar lâhit salonunun tavanına yerleştiriliyor.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Makbule Hanım hıçkırıklar içinde takip ediyor.
Etnografya Müzesi'nden Anıtkabir'e doğru yol alan korteji, Makbule Hanım hıçkırıklar içinde takip ediyor.

[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]

Son saygı duruşu
Üniversite gençliği, ******'ün Etnografya Müzesi'nde son saygı duruşunu yapıyor.